In dit artikel lees je alles over PCOS symptomen, de oorzaken en de behandeling van PCOS volgens orthomoleculaire therapie. PCOS is een afkorting van Polycysteus Ovarium Syndroom. Mocht jij PCOS hebben, dan neem ik je met dit uitgebreide artikel graag verder mee in de mogelijkheden om hier (meer) controle over te krijgen vanuit een orthomoleculaire visie via onder andere effectieve voeding- en leefstijl strategieën.
Inhoud van dit artikel
Wat is PCOS?
Wat zijn de signalen en symptomen van PCOS?
Wat zijn de mogelijke oorzaken en risicofactoren van PCOS?
Zwanger worden met PCOS?
Aanvullend onderzoek bij PCOS?
Voeding & leefstijlrichtlijnen om mee aan de slag te gaan bij PCOS
1. Wat is PCOS?
Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is een hormonale aandoening bij vrouwen die vaak al in de puberteit aanwezig is. Tijdens de menstruatiecyclus van een gezonde vrouw geeft één follikel, geproduceerd door de eierstokken, een eitje vrij. Bij vrouwen met PCOS produceren de eierstokken te veel testosteron, wat resulteert in veel kleinere follikels. De onrijpe follikels kunnen zich ophopen in de eierstokken en rijpen niet tot het vrijgeven van eicellen.
Normaal gesproken begint op dag 1 van de menstruatiecyclus de menstruatie, terwijl op diezelfde dag ook de nieuwe cyclus aanvangt met follikels (eiblaasjes) die groeien in de eierstokken. Deze follikels produceren oestrogeen.
Bij een normale cyclus groeit één follikel uit tot de grootste en dominante follikel, die rond dag 14 'springt' in wat we ovulatie noemen. Bij vrouwen met PCOS groeien er echter veel follikels in de eierstokken, waardoor geen enkele follikel de kans krijgt om dominant te worden. Hierdoor vindt er geen ovulatie plaats, wat de cyclus stagneert en menstruatie uitblijft. Dit heeft een sterke invloed op de vruchtbaarheid en daarom wordt PCOS vaak ontdekt wanneer vrouwen zwanger willen worden.
Naar schatting heeft 5 tot 10% van de vrouwen in Nederland PCOS. Ongeveer 250.000 tot 500.000 vrouwen in Nederland hebben PCOS.
De aandoening wordt gekenmerkt door hyperandrogenisme, dit is een overmaat aan androgene hormonen. Androgene hormonen zijn stoffen in je lichaam die helpen bij het maken van mannelijke kenmerken, zoals spieren en gezichtshaar. Als je te veel van deze hormonen hebt, kunnen er bij vrouwen problemen ontstaan, zoals overmatige haargroei op het gezicht en lichaam, acne en problemen met de menstruatie. Wat we dus veel zien is dat vrouwen vaak een onregelmatige menstruatie hebben en/of polycysteuze eierstokken (vochtzakjes gevormd in de eierstokken, ook wel cysten genoemd). Bij polycysteuze eierstokken kan ook onvruchtbaarheid een rol gaan spelen.
2. Wat zijn de symptomen van PCOS?
Hierboven benoemde ik al een aantal belangrijke symptomen die naar voren komen bij PCOS. Met name klachten die te maken hebben met menstruatie worden vaak gelinkt aan PCOS. Meestal hebben vrouwen meerdere van onderstaande klachten en al voor een langere periode.
Onregelmatige menstruatie: dit kan variëren van langere cycli tot uitblijvende menstruaties.
Hyperandrogenisme: dit kan zich voordoen als overmatige haargroei op het gezicht, de borst, de buik of de rug, acne en dunner wordend haar op de hoofdhuid.
Polycysteuze eierstokken: vergrote eierstokken met meerdere kleine cysten erop.
Gewichtstoename of moeilijkheden met afvallen.
Problemen met de vruchtbaarheid, zoals moeilijk zwanger worden.
Insulineresistentie (suiker) en verhoogd risico op diabetes type 2.
Vermoeidheid en stemmingswisselingen.
3. Wat zijn de mogelijke oorzaken en risicofactoren van PCOS
Hoewel de redenen voor PCOS verschillen en vaak niet specifiek zijn, zijn er wel bepaalde risicofactoren bekend die de kans op PCOS vergroten.
Als je een tiener bent, maken je eierstokken soms te veel mannelijke hormonen aan. Dat heet Functionele Ovariële Hyperandrogenemie (FOH).
Als je moeder ook PCOS heeft, is de kans groter dat jij het ook krijgt. Het kan dus erfelijk zijn.
Problemen met je stofwisseling, zoals insulineresistentie, diabetes, of overgewicht.
Als je niet genoeg beweegt, kan dat ook een risico zijn. Dus het is belangrijk om genoeg te bewegen!
4. Zwanger worden met PCOS?
PCOS wordt vaak ondekt wanneer er een kinderwens is maar de menstruatie uitblijft (vaak na het stoppen met anticonceptie). In veel gevallen is er geen ovulatie en wordt er Clomid voorgeschreven om rijpe eitjes te produceren. Een stap verder zijn vaak de hormonale injecties. Dit gaat helaas vaak gepaard met een verhoogd risico op miskramen, vroeggeboorte en zwangerschapsdiabetes. Hoe kun je ervoor zorgen dat je PCOS op een natuurlijke wijze wordt behandeld en jouw kinderwens wordt vervuld?
In de behandeling van Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is het verbeteren van de insulinegevoeligheid belangrijk. Insulinegevoeligheid betekent hoe goed je lichaam reageert op insuline, een hormoon dat je bloedsuikerspiegel regelt. Als je gevoelig bent voor insuline, reageren je cellen goed op dit hormoon. Dat helpt om glucose uit je bloed te halen en te gebruiken voor energie. Goede insulinegevoeligheid is belangrijk voor een gezond lichaam en om diabetes type 2 te voorkomen. Insulineresistentie is een veelvoorkomend probleem in mijn praktijk wanneer vrouwen zich melden met PCOS. Daarnaast speelt het verminderen van ontstekingen, het herstellen van hormonale balans en het verminderen van stress een cruciale rol. Hieronder volgen enkele strategieën die kunnen helpen bij het aanpakken van deze aspecten van PCOS:
Verbeteren van de insulinegevoeligheid
Om de insulinegevoeligheid te verbeteren, zijn er verschillende mogelijkheden:
Een voedingspatroon met een lage glycemische index (GI) kan goed werken. Dit houdt in dat je geraffineerde koolhydraten en suiker vermijdt, en in plaats daarvan kiest voor voedingsmiddelen met een lage GI, zoals groenten, fruit en volkoren granen. Ook periodiek vasten, beter bekend als 'Intermittent fasting', kun je de insulinegevoeligheid verhogen, wat op zijn beurt de symptomen van PCOS kan verbeteren. Specifieke nutriënten die kunnen helpen om de insulinegevoeligheid te bevorderen, zijn: inositol, berberine, chromium en omega-3 vetzuren.
Verminderen van ontstekingen
Ontstekingen kunnen bijdragen aan de symptomen van PCOS, daarom is het belangrijk om ontstekingen te verminderen. Vermijd voedingsmiddelen die ontstekkingsbevorderend zijn, zoals bewerkte voedingsmiddelen en geraffineerde suikers (scroll verder voor onderstaande voedingslijst met gerichte informatie). In plaats daarvan zou je moeten kiezen voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten, zoals groenten, fruit en kruiden. Voor gerichte nutriënten in de vorm van supplementen kun je denken aan curcumine, boswellia en omega-3 vetzuren allen bezitten eigenschappen om ontstekingen te verminderen en daarmee de symptomen van PCOS te verlichten.
Hormonale balans herstellen
Een verstoorde hormonale balans is een kenmerk van PCOS, maar er zijn manieren om dit te verbeteren. Het gebruik van supplementen zoals Vitex agnus-castus (monnikspeper) kan helpen om de hormoonbalans te bevorderen en symptomen zoals PMS en onregelmatige menstruatie te verlichten. Ook Myo-inositol kan de ovulatie bevorderen en de vruchtbaarheid verhogen, wat gunstig kan zijn voor vrouwen met PCOS. Als je PCOS hebt, is de kans ook groot dat je een tekort hebt aan vitamine-D. Naar schatting hebben ruim 40% van de vrouwen met PCOS heeft een tekort aan deze vitamine.
Stress verminderen
Stress kan de symptomen van PCOS verergeren, dus het is belangrijk om stress te verminderen. Het beoefenen van ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie en mindfulness kan helpen om stress te verminderen en daarmee de symptomen van PCOS te verbeteren. Ik ben ook een groot voorstander van acupunctuur of osteopathie bij PCOS. Ik ken veel vrouwen die hun cycli hebben gereguleerd en zwanger zijn geraakt nadat ze acupunctuur of osteopathie in hun wellness- en genezingsregime hadden opgenomen.
5. Krijg een duidelijker beeld van je vruchtbaarheid met aanvullend onderzoek
Door inzicht te krijgen in diverse hormonen, kun je er achter komen of er een mogelijk verstoring is van je hormoonbalans. De volgende hormonale test voor vrouwen of het EMB Bloedonderzoek meet specifieke hormonen die je PCOS kunnen beïnvloeden. Deze eenvoudige thuistest (of laat je testen in mijn praktijk) kan je een aantal nuttige inzichten in je lichaam geven, zodat je weloverwogen beslissingen kunt nemen en controle neemt over je gezondheid!
6. Leefstijlrichtlijnen om mee aan de slag te gaan bij PCOS
Een gezonde levensstijl, inclusief voeding en lichaamsbeweging, is sterk aanbevolen om vrouwen met PCOS te helpen, daarnaast helpt het om je gewicht onder controle te hebben. Dit verbetert niet alleen jouw hormonale balans, maar je gehele gezondheid en vitaliteit.
Voedingspatroon
Een voedingspatroon met minder calorieën en/of koolhydraten kan de gewichtsbeheersing ondersteunen en de functie van de eierstokken verbeteren. Onderzoek heeft aangetoond dat een dieet met weinig geraffineerde koolhydraten en zuivel de gevoeligheid voor insuline kan verbeteren, de testosteronspiegel kan verlagen en gewichtsverlies kan bevorderen [8].
De volgende tabel geeft een overzicht van de voedingsmiddelen en dranken die je beter kunt vermijden en waar je juist met plezier van kunt eten:
Vermijd | Geniet van | |
Eiwitten | - | Eieren Vis en schelpdieren Mager dierlijk eiwit (bijv. gevogelte, vlees) |
Vetten & Oliën | Margarie, Halvarine & Plantaardige vetten (koolzaadolie, raapzaadolie, palmolie) | Kokosolie, ghee, grasboter, extra vergine olijfolie, noten en zaden |
Groente | - | Niet-zetmeelrijke groenten (bijv. asperges, bloemkool, bladgroenten, paprika's) & Gefermenteerde groente. Andere groenten met mate |
Fruit | - | Suikerarm fruit (bijv. bessen, appels, sinaasappels, pruimen) Avocado Ander fruit met mate |
Granen | Tarwe, Bulgur, Couscous, Rogge, Spelt | Quinoa, Glutenvrije haver, Boekweit, witte rijst, Zuurdesembrood, |
Zuivel | Gepasteuriseerde zuivel en mn koezuivel | Rauwe, gefermenteerde zuivel als Kefir of ongezoete plantaardige alternatieven als kokosmelk |
Anders | Suiker en zoetstoffen, denk ook aan appelstroop, aspartaam, E621 | Rauwe honing, stevia, kokosbloesemsuiiker, xylitol (allen met mate) |
Lichaamsbeweging
De internationale richtlijn voor de beoordeling en het beheer van PCOS geeft de volgende aanbevelingen voor lichaamsbeweging om op gewicht te blijven:
Om gewichtstoename te voorkomen:
Adolescenten: ten minste 60 minuten matige tot zware lichamelijke activiteit per dag, inclusief spier- en botversterking drie dagen per week
Gewichtsbeheersing
Een gezonde levensstijl of gedragsstrategieën zoals het stellen van doelen, zelfcontrole en het gebruik van sociale steun kunnen vrouwen met PCOS helpen om af te vallen. Bij personen met overgewicht suggereert onderzoek dat het verliezen van 5 tot 10% van de lichaamsmassa de ovulatiefrequentie en de kans op zwangerschap kan verhogen, en de hormonale balans kan verbeteren.
Andere overwegingen voor de levensstijl
Het omgaan met PCOS kan psychologische factoren met zich meebrengen, zoals symptomen van angst of depressie, zorgen over het lichaamsbeeld en eetstoornissen. Overweeg daarom om te praten met een gezondheidsprofessional!
Kan ik je helpen bij het begeleiden van PCOS?
Belangrijke disclaimers van toepassing op dit artikel:
De informatie in dit artikel is alleen bedoeld voor educatief gebruik; en is geen vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose en/of behandeling. Vraag altijd advies aan jouw arts of andere gekwalificeerde zorgverleners als je vragen hebt over een medische aandoening en voordat je een dieet, supplement, fitness of ander gezondheidsprogramma uitvoert.
Bij voorkeur doe je dit op advies van jouw dokter, huisarts en/of aanvullend, medisch specialist. Vandaar ook dat ik geen adviesdoseringen heb aangegeven. Aanbevolen extra voedingsstoffen, in de vorm van supplementen, worden gegeven op basis van wetenschappelijke referenties en zijn op aanvraag verkrijgbaar. Stuur hiervoor een mail naar: contact@rickvandentempel.nl.
Heb je vragen, hulp of advies nodig bij mogelijke adviesdoseringen, dat kun je contact opnemen via het contactformulier op mijn website.
Gebruikte referenties:
Asemi, Z., & Esmaillzadeh, A. (2015). DASH diet, insulin resistance, and serum hs-CRP in polycystic ovary syndrome: a randomized controlled clinical trial.
Badawy, A., & Elnashar, A. (2011). Treatment options for polycystic ovary syndrome. International Journal of Women’s Health, 3, 25–35.
El Hayek, S., Bitar, L., Hamdar, L. H., Mirza, F. G., & Daoud, G. (2016). Poly cystic ovarian syndrome: An updated overview. Frontiers in Physiology, 7, 124.
Li, M.-F., Zhou, X.-M., & Li, X.-L. (2018). The effect of berberine on polycystic ovary syndrome patients with insulin resistance (PCOS-IR): A Meta-analysis and systematic review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine: eCAM, 2018, 2532935.
Ndefo, U. A., Eaton, A., & Green, M. R. (2013). Polycystic ovary syndrome: A review of treatment options with a focus on pharmacological approaches. P & T: A Peer-Reviewed Journal for Formulary Management, 38(6), 336–355.
Phy, J. L., Pohlmeier, A. M., Cooper, J. A., Watkins, P., Spallholz, J., Harris, K. S., ... & Boylan, M. (2015). Low starch/ low dairy diet results in successful treatment of obesity and co-morbidities linked to polycystic ovary syndrome (PCOS). Journal of Obesity & Weight Loss Therapy, 5(2).
Teede, H. J., Misso, M. L., Costello, M. F., Dokras, A., Laven, J., Moran, L., ... & International PCOS Network. (2018). Recommendations from the international evidence- based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Human Reproduction, 33(9), 1602–1618.